#21: Bootstrapping Sanatı
Mantığı kolay, uygulaması hayatınızı alt üst edebilecek konu. Bootstrapping'i denedim size sıkıştırıp damıtarak paylaşıyorum!
Artısıyla eksisiyle her şeyi anlatıyorum. Ayrıca araştırmanız gereken konuları da belirtiyorum. Bookmarklarınızı şenlendirecek bir bölüme hazır mısınız?
51 kişi hazır. :)
Bootstrapping Nedir?
Hani bazı ayakkabıların topuk tarafında bir dilcik/ip bulunur ya. Normalde ayakkabını giymek için kerata gibi bir şeye gerek kalmadan yani herhangi bir dış desteğe gerek kalmadan giymeni sağlar ya. İşte bootstrapping (önyükleme) terimi oradan çıkmıştır.
Boot = Çizme. Strapping = Bağlama. Çizme bağlama ya da çizme giyme gibi bir mantığı var. Kendi kendini imkansızca yukarı çekmek diyebiliriz.
Bootstrapping, herhangi bir dış yatırıma gerek kalmadan özkaynaklarınla bir girişimi büyütmektir.
Bootstrapping kolay değildir. Çoğunlukla acı verir. Özkaynaklar ise cebinizdeki para, çevreniz, bilginiz, enerjiniz, zamanınız ve vizyonunuz demektir.
İlk bootstrapping örneği bilinmese de Henry Ford olduğu düşünülmektedir. Sıfırdan kendi çabalarıyla seri üretim fikriyle işlerini oldukça büyütmüştür. Ülkemizden Sertaç Taşdelen'in kurduğu Falladin'de bootstrapping örneklerinden biridir.
Eğer dikkatli bakarsanız en büyük firmalar önce bootstrapping yapmışlartır. "Garajda kuruldu" demek bile bootstrappinge gönderme değil midir?
Bootstrapping Nasıl Yapılır?
Ana konu özkaynaklarla büyümektir. Bu yüzden kaynakları çarçur etmemelisiniz. Minimum kaynakla büyütmelisiniz. Bu yüzden çok yaratıcı olmanız gerekir.
Hızlı bir nakit akışına ulaşmanız gerek. Bu yüzden çok gerçekçi ve gapgaranti yollara oynamalısınız.
Bileşik faiz gibi geliri yine işe yatırmalısınız. Bir avuç para kazandığınızda bunu tatil yapmak ya da mangal keyfi yapmak için kullanmak yerine yine işi büyütecek yatırımlar yapmalısınız. Bu yüzden herkes bootstrapping yapamaz. Çoğunlukla insanın zoruna gider.
Tabii potizif biriyseniz ve zaten yaptığınız işi seviyorsanız size iş gibi gelmeyecektir. Çünkü bootstrapping süreci demek minimum özkaynak demek boyunuzu aşan şeylere de girişmeniz gerekmek demektir. Gerekirse tasarımını da yapacaksın, kodunu da yazacaksın, pazarlamanı da yapacaksın hatta gerekirse ofisin tuvaletlerini bile sen temizleyeceksin demek.
Bootstrappinge maruz kalmalısınız önce teorik olarak maruz kalın. Bootstrapping hikayelerini okuyun, izleyin, dinleyin. Onların başarıları ve başarısızlıklarından beslenin.
Bootstrapping'de Zaman ve Enerji Sorunsalı
Giderleri minimuma indirmek, zamandan ve enerjiden tasarruf yapmanız gerekir. Fakat burada bir paradoks oluşur. Bir çalışana para vermek yerine siz yaparsanız asıl işi büyütme için odaklanmanız gerekirken zamanınızdan ve enerjinizden kaybedersiniz.
Yürüyüp yürüyüp hiç bir yere varmak gibi!
Neden Bootstrapping Tercih Edilmeli?
Özgür ruhluysanız, birilerine hesap vermek istemiyorsanız olabilir. Çünkü az risklidir. Yatırımcı devreye girerse sorumluluğun vs artabilir. Karar vermenize kimse karışmasını istemiyorsanız kullanılabilir. Bağımsız olarak hızlı ve esnek inovasyon yapmak için yine kullanılabilir.
Hızlı kâr etmek için kullanılabilir. Genelde yatırım alınca hızlı bir para yakma süreci girer. (Bkz: Martı)
Maçkolik’in eş kurucularından Erdem Yurdanur'da zaten en son ihtimalle yatırım alın diye söyler.
Uzun vadeli sürdürülebilirlik için yavaş ve sakin büyümek için tercih edilebilir. Kişisel başarı ve tatmin duygusunu hissedebilmek için olabilir.
Zorluklarla başa çıkma yeteneği kazanmak için denenebilir. Örneğin bunu ben bizzat öğrenmek adına denedim. Yıllardır bootstrapping yapıyorum ve neden yapıyorum diye soranlara, “bu kadarcık sorunu çözemiyorsam koca koca sorunları hiç çözemem diye düşünüyorum” dedim ya da “küçük parayı yönetemiyorsam büyük paraları nasıl yönetirim” diyordum. Şu an göğsümü gere gere söyleyebilirim ki, küçük paraları yönetebilmeyi öğrendim. Sıra orta ölçekli paraları büyütmeye geldi.
Bu yüzden Product Manager olarak bir işe girmeyi düşünüyorum. Tekliflere açığım. Detayları X profilimde paylaştım. İncelemeyi unutmayın.
Kendinizi tanımak ve neler yapabildiğinizi görmek için de kullanılabilir. Bunu da destekliyorum. Süreç kendini çok iyi tanıtıyor. Ama çok yıpratıcı olabiliyor yine de çok öğretici diyebilirim.
Bootstrapping Yapan Kişilere Tavsiyeler
Bootstrapping yapacak biri akıllı olmalıdır. Aklına, becerilerine ve insanlara yatırım yapmalıdır.
1. Aklına Yatırım
Pazarlama kitapları okumaya başlasanız iyi olur çünkü orada sıradışı düşünmenin kapılarını aralatacak bilgi birikimi var.
Ayrıca Şu Konuları Araştırın:
Growth hacking, UGC, Zapier.com, Make.com, IFTTT.com, n8n.io, product manager, funnel marketing, viral içerik, SEO, UX, behavioral marketing, gamification, social proof, A/B testi, lifetime value, churn, landing page tasarımı, ikna, ödeme sistemleri, hukuk ve kanunlar, kohort, referans sistemi, sorun çözme teknikleri, hata çözme teknikleri, müzakere, uzlaştırma teknikleri, yaratıcı düşünme, minimalizm, topluluk oluşturma, konumlandırma, cold email, niş, reklam modelleri, feedback…
Bol bol kitap okumalısınız. Belgesel izlemelisiniz. Alanınızla ilgili film ve dizi izlemelisiniz ama film ve diziyi abartmayın. Yine alanınızla ve yukarıdaki konuları içeren podcastleri dinlemelisiniz. Bu yüzden Girisimzel.com var. Hepsini ben sizin için derleyip sınıflandırdım. İhtiyacın olan bilgi kaynağı Girişimzel'de mevcut!
2. Becerilerine Yatırım
Neler yapabiliyorsun ve neler yapamıyorsun? Kendini iyi bilmelisin dolayısıyla kendini tanımalısın. Kendinle felsefe yap! Eğer beceriksizsen beceri edin. Kurs ve eğitim satın al. Bilgi birikimini zenginleştir. İnan önüne bir çok fırsat çıkmaya başlıyor.
3. İnsanlara Yatırım
Ne yaparsanız yapın işiniz insanlarla iletişimdir. Kendinizi iyi ifade etmek gerekir. Ve girişiminizi. Yani konuşma becerilerinizi arttırın. Bunun en kolay yolu çok konuşmanızdır. Konuşa konuşa doğru konuşmayı öğreneceksiniz. Fakat zihninizi ve kalbinizi bu yolda eğitmeye devam etmelisiniz.
Peki insanlara nasıl ulaşacaksın? Ya da farklı bir açıdan bakalım. İnsanlar sana nasıl ulaşacak?
Şu Konuları Araştırın:
İçerik üretmek, dergiler, gazeteler, konserler, eşantiyon, broşürler, afişler, sosyal medya, seo, blog yazarlığı, makale yazmak, akademisyenler, bilim insanları, sanatçılar, konferans, meet, paneller, topluluklar, gruplar, yardımlaşmak, imece, yarışmalar, etkinlikler, radyo programları, YouTube yayınları, canlı yayınlar, kulüpler, dernekler, kişisel mesajlar, mektuplar, kitaplar, stickerlar, QR kodlar, aile, komşular, ağızdan ağıza pazarlama, SMS, ebülten, söyleşiler, açık ofisler, paylaşımlı ofisler, tiyatrolar, sinemalar, mikro influencerlar, gönüllü projeler, memeler (mim), gerilla pazarlama, figüranlık, konuk yazarlık, ücretsiz yardım etmek, destek vermek, ses kayıtları, podcastler, GIFler, animasyonlar, çizgi filmler, karikatürler, infografikler, açık kaynak projelere destek, online eğitimler, meydan okumalar, build in public, webinar, Instagram filtreleri, belediye hoparlörleri, panolar, anonslar, davulcular, kartvizitler, el sıkışmak, minibüs reklamları, billboardlar, kıraathaneler/kahvehaneler, kafeler, çarşılar ve pazarlar, kargolar, bayram ziyaretleri, düğün sünnet vb, çay ocakları, yüksek sesli konuşmak, berber muhabbeti, anket yapmak, apartman toplantısı, taziyeler, market bakkal fırın sırası, minibüs muhabbeti, kulüpler, misafirlik, yemeğe davet etmek, bira ısmarlamak, muhtarla çay içmek, esnafla çay içmek, futbol vb maçları, sergilere katılmak, molalar, after partiler, röportajlar...
Daha iyi anlamanız için bir kaç örnekle desteklememe izin verin.
Canlı yayın mı yapacağım? Hayır, bundan bahsetmiyorum. Canlı yayın yapan birilerine konuk olacaksın ya da iş yapacaksın.
Virgüllü listede çok absürt konular da var ama biraz yaratıcı düşünün acayip şeyleri fark edeceksiniz. Davulculara mani söylemeleri için işbirliği yaptırmak demek tüm mahalleyi öyle ya da böyle haberdar ettirebilir. Davulcunun da tanıdıkları vardır mesela müzisyenler. Müziyenlerin de muhtar ve belediye görevlileriyle bağlantısı olabilir. Yani beyninizi açın ve geniş düşünün!
Tüm bunları insanlara kötülük yaparak yapamazsınız! İyi insan olursanız, yaratıcı ve cesur olursanız iyi bir kariyer ve hayat yolculuğu yaşayabilirsiniz.
Bu yüzden 8. bölümümüzü okumalısınız çünkü iyi, yaratıcı ve cesur olmanızı sağlayacak biyolojik konuları araştırıp anlatmıştım.
(#8: Başarılı İnsanların Biyolojik Ortak Özellikleri)
Gelir Oluşturma
“Klişelerin klişe olmasının sebebi, çalışıyor olmalarıdır.”
- Uğur KILCI
Üniversitedeyken Yemeksepeti'ni geçmişten günümüze araştırıp sunum yapmıştım. Bu araştırmada fark ettiğim şey çok da fazla uçup kaçmadıklarıydı.
Mesela ilk dönemde websitesinde sponsorlu reklam yayınladıklarını fark ettim. (Reklam değildir. :)) O dönem reklamlar dışında gelir modellerini benimseyen biriydim. (Aslında hemen hemen yine aynıyım fakat daha zengin bilgim var.)
Websitesine sponsorlu reklam almışlar. Siz de almayı deneyebilirsiniz. Sponsorlu anlaşmalar yapabilir veya işbirliği kurabilirsiniz. Gerekirse işbirliği için gerekirse hiç para almayın!
Erdem Yurdanur Egirişim röportajında Maçkolik sitesi için şunları söylüyor:
"Google gelse bana, Maçkolik'i almak isteseydi. O zamanlar... Kaç para deseydi, ben Google'a Maçkolik'in %90'ını bedavaya vereyim, benim bir arabam var onları da vereyim üstüne hiç para istemiyorum. Sadece Maçkolik'in sitesine, "Google company" yazalım. Google'nin ortak olduğu bir futbol sitesinin %10'una sahip olmak benim için sadece Türkiye'ye local bir yere sadece %100'üne sahip olmaktan çok daha değerli.”
- Erdem Yurdanur, Egirişim Röportajı
Yenilikçilik iyi ama geleneksele küsmeyin. Onu dışlamayın. Şu an para gelenekselde, daha rahat akıyor çünkü bir ton sözleşme ve kanun çok önceden yazılmış. Yeni şeylerin kanunları gri alanda kalıyor. Süreçler yavaş işliyor. Mesela YouTube'deki embed kodunu Girişimzel'e ekledim diye beni dava etmişlerdi. (Kazandım tabii.)
Şu Konuları Araştırın:
Sponsorluk, reklam vermek, reklam almak, işbirliği, ortaklık, stratejik ortaklık, kredi çekmek, iyi borç kötü borç, AAA ya da FFF, yatırım almak, melek yatırımcı, hibe, halka açılmak (IPO), fonlanmak, Kickstarter, Patreon, gelir modelleri, iş modelleri, takas, büyük veri, ikincil hisse satışı, temettü, yatırım turları, exit/acquisition, girişim satın almak, anlaşma yapmak, sözleşme yapmak, telif hakkı, hukuki kazançlar, marketplace, eğitim seti yapmak, eğitim vermek, hackathon, yarışma kazanmak, bug bounty, API kiralamak, kiralamak, fiyatlandırma, lisanslamak, franchising, distribütörlük, ön satış, dropshipping, reklam ajansıyla çalışmak, B2B şirketleriyle çalışmak, upsell, cross-sell, dijital ürün satışı, fiziksel ürün satışı, print on demand, nft, influencer marketing, patent, borsa, premium ürünler, premium topluluklar, limitli ürünler, lifetime, ücretsiz ürün yapmak, konuk yazarlık, affiliate, podcast/YouTube/Adsense, podcast sponsoru olmak ve bilmediğiniz diğer şeyler ile hukuki haklarınız.
Mutlu Son
Bu hafta boostrappingden bahsettim. Tarihinden, etimojisinden, artıları ve eksilerinden bahsettim.
Bu hafta çalışma arkadaşlarınızla, eşinizle veya tek başınıza düşünebileceğiniz egzersizler:
Osmanlı dönemindesiniz ve sıfır noktasında balıkçı olarak başladınız. Amacınız Osmanlı'nın en iyi balıkçısı olmak. Neler yapardınız?
Tarihi bilinmeyen bir zamanda Anadolu'nun bir köyündesiniz. Yaşınız 20 ve 5 yıl vaktiniz var. Varlıklı birine nasıl dönüşürdünüz?
Bu bilginizle 20 yaşınızda olsaydınız neler yapardınız?
Hayal kurduğunuz için daha doğrusu düşünce deneyi yaptığınız için uçup kaçmakta özgürsünüz.
İyi düşünün, kim bilir belki milyon dolarlık bir fikir bulabilirsiniz.
İyi haftalar, bol kazançlar. 🙋♂️