#37: UYARI: Bilim İçerir! Çok Tıklanan Tasarım Nasıl Yapılır?
Sadece tasarımsal değişikliklerle çok tıklama veya çok kullanım elde edebilir miyiz? Yapılırsa nasıl? Ve neden çok tıklanıyor? Bana kanıtla!
Sadece tasarımsal değişikliklerle çok tıklama veya çok kullanım elde edebilir miyiz? Yapılırsa, nasıl yapılır? Ve neden çok tıklanıyor? Maskelerinizi takın çünkü dalıyoruz. 🌊
1958 yılının ilkbaharında zoolog ve genetik profesörü Dmitry Belyayev’in odasını kısa kahverengi saçlı genç bir kadın çalar. Henüz eğitimini bile bitirmemiştir ama bu işi heyecanla istemektedir.
Kadını Sibirya’ya gitmesi ve Kazakistan ile Moğolistan sınırına yakın bir yerde deneye göndermek ister. Ama sorun vardır!
Dönemin Sovyetler Birliği’ndeki rejim, evrim teorisinin kapitalist bir yalan olarak görmektedir. Dmitry’nin abisi sırf bu yüzden 10 sene önce öldürülmüştür.
Kadın, her şeye rağmen bu görevi kabul eder ve yola çıkar. Dmitry, ona sorarlarsa “tilkilerin kürkleriyle ilgili bir deney” olduğunu söylemesi üzerine tembihler.
Bu kadının adı Lyudmila Trut’tır. Dmitry aslında onu yabani bir hayvanı nasıl evcil hayvana dönüştüreceğini araştırmasını istiyordur.
1964 yılında bir şey fark eder. Artık tilkilerin kemikleri incelmeye başlamış ve kuyruk sallama hareketleri gözlemler. Hatta deneyler sonunda havlama tepkileri bile gözlenir. En delisi, zekalarının da gelişmiş olduğunu gözlemlenir.
Halbuki tek etmen vardı, hayvanın “sevecen” olması. Sevecenlik yanında daha dişileşme ve zekanın yükselmesi gibi sonuçlar doğurmuştu.
Dymitry bu çalışmasını insanlara anlattığında insanlar gerçekliğini şüpheyle bakarken yanına evcilleştirdiği yabani tilkileri de sahneye çıkarınca. Bu resmen kanıtlanmış oldu.
Tilkiler daha sevecen, daha feminen ve yüksek zekalıya doğru evrildi. Genel kültürel bir bilgi sıkıştırayım araya. Günümüzün erkekleri de hakiki maskülen değildir aslında. Çünkü maskülen demek bir erkekte olması gereken şeylerin olması demektir.
Bunlar atılganlık, liderlik, risk alma, güç kuvvet, cesaret gibi şeylerdir. Bunlar geçmiş yaşantıda daha önemli meziyetlerdi. Çünkü o olmadan hayatta kalamazdınız. Bugüne gelirse, ekstra nerede kuvvetli olmamız gerekir ki? 🐘 Mamut avlamıyoruz sonuçta, gerek yok. Dolayısıyla bunlar evrimsel düzlemde körelmeye başladı. Kuyruk sokumumuz gibi.
Tipik maskülen erkeğin yüzü daha keskin hatlara, daha belirgin elmacık kemiklerine, kalın düz kaşlara, daha sert çene hattına, az belirgin yanaklara sahip olur. Alın size hakiki maskülen erkeği:
Bu neantertal resmidir. Bugün yanınızda olsa muhtemelen “kıro bu ya” diyenler olabilir. 😅
Neandertal erkeği maskülenliğiyle söz dinletirdi fakat paylaşmazdı. Sonuna getiren şeylerden biri de bu olabilir diye düşünülüyor. Maskülenlik değil, paylaşmaması. 🙂
Balık tutmayı keşfetse bile maksimum ailesiyle paylaşırdı. Köy bu konuda bilgisiz kalırdı. Yani sadece paylaşmamazlık davranışı bile soylarının tükenmesiyle sonuçlanmış olabilir. (Hala net bir kanıt yok.)
Ama homosapiensler çocuksuluklarıyla meraklı olup paylaşmaya daha yatkın oluyor. Bir şey icat edilince herkesle paylaşıyorlardı. Bu da medeniyeti ileriye götürüyordu. Çünkü bilgi diğer kuşaklara tanışabiliyordu. Bugünün biliminde olduğu gibi.
Sevimliliğin Formülü Var Mıdır?
1973 yılında Nobel ödülü almış biri var. Kendisi ödülü fizyoloji ve tıp alanında Karl von Frisch ve Nikolaas Tinbergen ile paylaşmıştır.
Bu kişi Konrad Zacharias Lorenz’dir. Kendisi etolog yani hayvan davranışı bilimcisidir. Bu ödülü almasını sağlayacak önceki başarılarıdır. Bu çalışmaları yapa yapa bu noktaya gelmiştir.
Konrad Lorenz Ne Yaptı?
Nobel ödüllü biliminsanı Konrad Lorenz 1943 yılında “Kindchenschema” isimli çalışmasını yayınlar. Kindchenschema, çocuk şeması olarak Türkçe’ye çevrilebilir. (Gibi.)
Bu çalışma; insan çocuklarındaki sevimliliklerin, hayvanlar yavrularında da neye göre olduğunu bulmasıyla ilgilidir.
Yani neyin sevimli olduğunu tanımlamıştır. Sevimliliğin formülüne geçmeden önce Japonya’ya gidelim. 🎴 Japonların güzellik anlayışlarında Kawaii tarzı insan vardır.
Japon Kültürü Hakkında Bilgiler
Japonlara bakıp “ne kadar saygılı bir toplum” deriz. Evet saygılılar fakat bu yoğun sosyal normlara maruz kalmalarıyla ilgilidir. Çok kural var. Dolayısıyla kısmi bir baskı yer alıyor.
Bir Japonun en güzel yılları çocukluk dönemleridir. Çünkü yetişkin olmadığı için birçok sorumlulukla uğraşması gerekmez.
Kültürlerinde ve sanatlarında “çocukça” şeyleri sevmeleriyle sonuçlanır. Bu yüzden birçok anime ve manganın başrolü çocuktur. Pokemon buna örnektir. ⚡
Japonların güzellik algısında kawaii vardır. Kawaii’nin açılımının Türkçesi, kişinin yüzü parlıyor şeklindedir. Herkes daha tatlı daha çocuksu olmaya çalışır. Renklerden, konuşmalara hatta yazı tiplerine kadar tüm ülkeyi ve dünyayı ele geçirir.
Bizim gibi diğer ülkelerin manga ve animeleri sevmesinde yatan unsur kindchenschema’dır.
Sevimliliğin Formülü
Binlerce yıllık insan genlerine ince ince işlenmiştir. Bu yüzden bu tarz herhangi bir şeyle karşılaşınca anında tepki veriyoruz.
Şimdi şuna bakıpta içinizden “Yaa aptal şey seni. Isırcam şu şapşallığa bak offf” gibi bir tepki vermiyor musunuz? 😂
📌 Nedeni: Yüzün simetrik görünmesi. Başın vücuda göre daha büyük olmasıdır. Gözlerin büyük olması ile birlikte burun ve ağzının küçük olmasıdır. Alın ve yüzün daha uzun olmasıdır. Yanakların ise tombul olmasıdır.
Yani sert hatlar yerine daha yumuşak hatlardır.
Apple, Steve Jobs’ı Kovduktan Sonra Nasıl Ürünler Yayınladı?
Bugün dünyanın en değerli şirketlerinden biri olan Apple’ın arkasında, iPhone ve Macintosh’un geliştirilmesinde kilit rol oynamış Steve Jobs vardır.
1985 yılında Apple, Steve Jobs’ı kovmuştur. Kovduktan sonra Jobs’sız geliştirdiği ürünlerde, Jobs’ın deyimiyle “ruhsuzluk” vardır.
Aslında Jobs’ın ruhsuzlukla suçladığı bu çirkin tasarımlar sevimsiz tasarımlardır. Öte yandan Jobs 1997 yılında Apple’a dönüp 1 yıl sonra iMac G3 çıkardığındaki tasarımı inceleyin. İnsanın içini daha ferahlatıyor.
Gerçekten biraz bakınca insanın yalama isteği geliyor. 😂 Köşeli hatları yok! Yani tasarım kindchenschema kurallarına uygun yapılmış.
Kindchenschema ile UI Tasarım Rehberi
Yakın zamanda yeni bölümü yayınlanan, Bir Yaşam Felsefesi Olarak Girişimcilik podcastinin Small Talk bölümünde; İnanç Ayar’ın, “bu çerçeveyi gördüğünüz bir yerde adım yazmıyorsa, söyleyin, bu İnanç Ayar Small Talk Framework’üdür dersiniz” gibi bir cümle kuruyordu. 🙂
Ona istinaden Kindchenschema’yı UI’ya uyarmalayla ilgili bir şey görürseniz siz de Uğur KILCI buldu bunu dersiniz. 😁
Temel Prensipler: Yumuşak köşe hatları, yumuşak kontrast, büyük ve açık simgeler, hafif boşluklar, minimal detaylar.
Renk ve Doku: Pastel ve sıcak tonlar, uyumlu renkler, parlak neon gibi agresifliklerden uzak huzura odaklanan.
Animasyon ve Küçük Etkileşimler: Küçük yumuşak animasyonlar verin. Mesela buton hover olunca kendi etrafında 360 dönmesin, arkasına gölge bıraksa kâfi. Fazla hızlı veya keskin animasyon olmamalı!
Dengeleme: Sadece sevimlilik olmamalı. Ciddiyetle harmanlanmalı. Sadece sevimlilik olunca kullanılmaz. Sıcakkanlı hissettirmeli. Çocuk oyuncağı gibi olmamalı!
Tipografi: Yuvarlak hatlı fontlar tercih edilebilir. Yani Comic Sans’tan bahsetmiyorum! Nunito’dan bahsediyorum! Vur dedik diye öldürmeyin. 🙂
İkongrafi: Detaylardan kaçınarak minimalleştirmeye odaklanmak.
Fotoğraf ve Görsel Kullanımı: Eğer insan kullanacaksanız ya nötr olmalı ya da gülümseyen poz olmalı. Ürün görselleri yumuşak ışık ve pastel arkaplana sahip olmalı.
Sesler: Eğer bildirim sesi gibi şey koymak isterseniz, neşeli tınılar olduğuna emin olun.
Boşluklar: Yeteri kadar büyük boşluklarla tasarıma nefes aldırın. Sıkışık tepişik şeylerden kaçının.
Etkileşim: İlk deneyimlerde gülümsetmeli, ürünü kolayca anlaşılabilir yapmalı. Yani etkileşim de iyi hissettirmeli. Küt kullanımdan kaçının. Deneyim sürtünmesiz olmalı tabiri caizse yağ gibi kaymalı.
Araştırıp bu 10 maddeyi çıkardım. Teorik olan tüm tasarım dallarında çalışabilir. Moda tasarım bile buna dahildir.
Kindchenschema UI’nı Test Ediyorum
Bunu söylüyorum ama çalışıp çalışmadığını test etmek gerek. Bu yüzden Instagram hesabımda 2 tane story paylaştım.
Storyde 2 UI paylaştım. Biri açık renkli simetrik, diğeri tam tersi özellikteydi. %89 oranla açık renkli simetrik tasarım seçildi. Yani kindchenschema UI.
Storyde bu sefer 2 logo paylaştım. Google’nin eski ve yeni logosunu paylaştım. %79 oranla yeni logo seçildi.
Mutlu Son (Bölümü Paylaş)
Araştırmalarım ve deneylerim sonucunda görüyoruz ki, kindchenschema ile yapılan tasarımlar normalden daha çok tıklanma ve kullanma elde ediyor.
O zaman bu haftanın egzersizine geçelim. Ekip arkadaşlarınızla beraber deneyin. Beyin fırtınası yapın ve karalayın:
Alın elinize kağıt kalem ve mevcut app’lerin, sitelerin veya tasarımın olduğu herhangi bir çalışmayı, kindchenshemaya göre baştan tasarlamaya çalışın.
O kağıt üstünde söz sahibisiniz yani kendinize lütfen sınır koymadan çizin tasarlayın!
Kim bilir belki milyon dolarlık bir fikir bulursunuz. 😏
Herkese iyi haftalar, bol kazançlar dilerim. 🙋♂️ X, LinkedIn ve Instagram’da beni etiketleyerek bölümü paylaşanları, profilimde paylaşıyorum.